Không còn nghi ngờ gì, chính thức là đã xảy ra một cuộc chiến thương mại giữa hai siêu cường kinh tế thế giới, Mỹ và TQ.
Cuộc chiến này đã âm ỉ từ nhiều tháng nay nhưng chỉ thật sự bắt đầu vào Thứ Sáu tuần rồi khi TT Trump quyết áp đặt mức thuế nhập khẩu 25% với tổng giá trị lên đến 34 tỷ Mỹ kim đối với một danh mục bao gồm 1,100 sản phẩm hàng hóa nhập khẩu từ TQ.
Và đáp lại TQ cũng đã tuyên bố đánh thuế lại với giá trị tương đương một số danh mục hàng hóa mà TQ nhập khẩu từ Mỹ.
Thấy gì qua danh mục bị áp thuế bởi 2 bên?
Mỹ áp thuế lên chủ yếu các mặt hàng công nghệ cao (công nghệ hàng không, vệ tinh truyền thông, lò phản ứng nguyên tử, thiết bị đúc kim loại, thủy tinh và nhựa), các cấu thành cơ khí (tuốt bin, máy móc, đúc khuôn), phương tiện các loại (xe máy, động cơ điện, máy bay và phụ tùng, trực thăng, phà và tàu thuyền), thiết bị y tế công nghệ cao (máy phát tia cực tím, UV, thiết bị quang học, viễn vọng...)
Còn TQ thì chủ yếu áp thuế lên các mặt hàng nông nghiệp nhập khẩu từ Mỹ. Thịt đông lạnh (heo bò, gà, vịt), rau củ quả (khoai tây, táo, se-ri, nấm, bơ), sản phẩm từ sữa (bơ, kem, da-ua), cá đông lạnh (cá hồi, cá ngừ, cá basa, cá thu) và một vài loại hải sản (mực, tôm hùm, vi cá mập, bạch tuột, cầu gai...), thuốc lá (thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lá nguyên liệu), thức ăn thú nuôi, thức uống (whiskey, các sản phẩm cồn, nước cam), phương tiện giao thông (xe du lịch, xe địa hình...)
Đọc gì từ danh mục của 2 bên? (vận dụng tư duy hệ thống - systematically thinking)
- Mỹ chặn dòng chảy chất xám.
Việc áp 25% thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm này sẽ tác động trực tiếp vào việc chuyển giao những công nghệ cao được nghiên cứu tại Mỹ và đưa sang sản xuất tại TQ, rồi quay về lắp ráp tại Mỹ. TQ lâu nay được hưởng lợi từ việc sản xuất gia công này họ học được nhiều công nghệ cao của Mỹ.
Việc áp thuế này sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp trong các lĩnh vực này đưa sản xuất về lại Mỹ, vốn là mong muốn lâu nay của TT Trump.
Do đây là những sản phẩm sản xuất theo đặt hàng của các doanh nghiệp Mỹ, nên nếu Mỹ không mua thì sẽ không biết bán cho ai. Mặt khác, trong giai đoạn đầu các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ vẫn phải nhập để phục vụ cho nhu cầu sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh ở trong nước. Nhưng về lâu dài, do chi phí outsourcing TQ cao, nên họ sẽ phải tìm kiếm các nhà sản xuất OEM thay thế từ ngay trong nước Mỹ.
Về ý nghĩa chiến lược, nếu Mỹ đưa được tất cả các hoạt động sản xuất công nghệ cao về Mỹ hoặc sang một đối tác khác, thì họ đã thành công trong việc tác động hạn chế sự phát triển của TQ về mặt công nghệ.
- TQ đánh vào lá phiếu ủng hộ ông Trump.
Ông Trump thắng cử trong bầu cử vừa qua, một phần lớn nhờ những lá phiếu nông dân từ 7 bang nông nghiệp của Mỹ mà ông chiến thắng.
Danh mục áp thuế của TQ sẽ làm cho việc xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp từ các bang này sang TQ trở nên kém cạnh tranh. Dẫn đến giảm doanh thu, ảnh hưởng đến thu nhập, công ăn việc làm... cuối cùng sẽ khiến họ lên tiếng đấu tranh, gây áp lực buộc ông Trump phải thay đổi chính sách hoặc đảng của ông sẽ bị mất ghế tại cuộc bầu cử Hạ viện giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 sắp đến.
- Ảnh hưởng đến Việt Nam.
Do chính sách của TT Trump là đưa sản xuất công nghệ cao về nước, nên chắc là họ sẽ không tìm nước khác để thay thế TQ. Như vậy tôi cho rằng VN sẽ chẳng có cơ hội gì từ việc áp thuế này.
Và rõ ràng là nếu nhập khẩu vào Mỹ khó thì TQ cũng không thể dump những sản phẩm công nghệ cao ấy sang thị trường Việt Nam rồi (ôi giá mà VN dùng được những sản phẩm ấy nhỉ!!).
Những sản phẩm công nghệ cao này cũng không dễ dàng thay nhãn "Made In Viet Nam" để né thuế Mỹ được, vì ai mà tin rằng VN sản xuất được những thứ này?
Riêng chiều hàng hóa từ Mỹ về TQ. Do tác dụng của mức thuế mới sẽ khiến cho nông sản Mỹ kém cạnh tranh và các nhà nhập khẩu TQ sẽ phải tìm nguồn cung thay thế. Tôi không tin là nông sản VN có thể thay thế được nông sản Mỹ cả về chất lượng lẫn về giá thành.
Cơ hội nếu có chăng, là nếu cuộc chiến thương mại này kéo dài thì các doanh nghiệp VN có thể đóng vai trò buôn bán quá cảnh. Các doanh nghiệp VN có thể nhập từ Mỹ và chuyển sang TQ qua đường biên mậu, với điều kiện chi phí cho việc này không cao hơn mức thuế 25% nhập chính thức.
Việc này đã từng xảy ra trong quá khứ, khi TQ chưa sáp nhập HK về với TQ, nhiều doanh nghiệp HK đã buôn lậu hàng hóa tư bản vào TQ, và họ đã sử dụng đội tàu buôn của VN để vận chuyển.
Vấn đề là doanh nghiệp VN có làm được như doanh nghiệp HK đã làm hay không?
Đỗ Hòa - Góc nhìn Chiến lược
